Türkiye’de Yatırım: Yabancı Girişimciler İçin Stratejik Avantajlar, Teşvikler ve Gerçekler

Stratejik konumu, büyüyen ekonomisi, liberal mevzuat yapısı ve güçlü devlet destek mekanizmaları sayesinde Türkiye, yabancı yatırımcılar için en cazip destinasyonlardan biri haline gelmiştir. Şirket kurulumundan devlet teşviklerinden yararlanmaya kadar Türkiye, uluslararası iş dünyasını karşılayan kapsamlı ve dostane bir yatırım ortamı sunmaktadır.

1. Neden Türkiye’ye Yatırım Yapılmalı?

Türkiye, yatırımcılar için benzersiz rekabet avantajları sunar:

• Jeostratejik Konum: Türkiye, Avrupa, Asya ve Orta Doğu’nun kesişim noktasında yer alır. Üç kıtadaki 1,3 milyar kişiye yakın pazar erişimi ve ana ticaret yollarının ülke üzerinden geçmesi, Türkiye’yi lojistik ve ticaret merkezi haline getirir.
• Genç ve Büyük Nüfus: 85 milyonu aşkın nüfusuyla Türkiye, Avrupa’nın en genç ülkelerinden biridir (ortalama yaş: 33,5). Bu demografik yapı, sürdürülebilir iş gücü ve güçlü iç tüketim potansiyeli sağlar.
• Çeşitli ve Dirençli Ekonomi: Türkiye, IMF verilerine göre dünyanın en büyük 19. ekonomisidir (2023). Otomotiv, tekstil, enerji, inşaat, bilgi teknolojileri ve turizm gibi sektörler güçlü büyüme sergilemektedir.
• Gelişmiş Altyapı ve Lojistik: Türkiye’de 26 uluslararası havaalanı, yüksek hızlı tren ağı, 12.000 km’yi aşan otoyollar ve büyük limanlar sayesinde uluslararası lojistik oldukça avantajlıdır.
• Yatırımcı Dostu Hukuki Çerçeve: 2003 tarihli Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, yabancı yatırımcılara tam mülkiyet hakkı, kâr transferi ve uluslararası tahkim hakkı tanır.
• Gümrük Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşmaları: Türkiye, AB ile Gümrük Birliği içinde olup 23 ülkeyle STA imzalamıştır.

2. Yabancılar Türkiye’de Hangi Alanlara Yatırım Yapabilir?

Türkiye’de yabancı yatırımcılara, yerli yatırımcılarla eşit koşullarda hemen her sektörde yatırım yapma imkânı tanınmaktadır. Başlıca yatırım alanları:

• Gayrimenkul ve İnşaat: Büyüyen nüfus ve şehirleşme ile birlikte konut, ticari alan ve altyapı projeleri önem kazanmıştır.
• Turizm ve Otelcilik: Türkiye’nin küresel ölçekte en çok ziyaret edilen ülkeler arasında olması, sağlık turizmi, otel yatırımları ve tematik tesisler için fırsatlar sunar.
• Teknoloji ve İnovasyon: SaaS, yapay zeka, fintech, oyun ve siber güvenlik gibi alanlarda teknopark ve Ar-Ge destekli girişimler gelişmektedir.
• Sanayi ve Üretim: Tekstil, otomotiv, dayanıklı tüketim malları ve savunma sanayiinde Türkiye Avrupa için üretim üssüdür.
• Tarım ve Gıda İşleme: Türkiye, bölgenin tarım üretiminde önde gelen ülkelerindendir. Akıllı tarım teknolojileri ve ihracat odaklı üretim desteklenmektedir.
• Yenilenebilir Enerji: Güneş ve rüzgar enerjisi potansiyeli yüksek olup özellikle az gelişmiş bölgelerde teşvik uygulanmaktadır.

Askeri ve nükleer enerji, yayıncılık ve bazı hassas bölgelerdeki arazi edinimi gibi sektörlerde özel izin gereklidir.

3. Türkiye’de Yabancıların Şirket Kurma Süreci

Yabancı yatırımcıların şirket kurma süreci oldukça sadeleştirilmiştir.

a. Hukuki Şirket Türü Seçimi

• Limited Şirket (Ltd. Şti.) – En az 1 ortak, 10.000 TL sermaye ile kurulabilir.
• Anonim Şirket (A.Ş.) – Ortaklık yapısı daha geniştir, halka arz imkanı sağlar.
• Şube Ofisi – Ana şirket adına ticari faaliyet gösterebilir.
• İrtibat Bürosu – Gelir elde edemez, ancak pazar araştırması yapabilir.

b. Kurulum Aşamaları

1. Ana sözleşmenin hazırlanması (noterden veya MERSİS üzerinden).
2. Banka hesabı açılıp sermaye yatırılır.
3. Ticaret Siciline başvuru yapılır.
4. Vergi numarası alınır.
5. SGK kayıtları tamamlanır.
6. E-imza, e-fatura ve muhasebe sistemleri aktive edilir.

Yatırımcıların Türk Ticaret Kanunu ve vergi mevzuatına uyum için yerel hukuk ve mali danışmanlık desteği alması tavsiye edilir.

Ortalama şirket kuruluş süresi 3-6 iş günüdür.

4. Türkiye’de Yabancı Girişimcilere Sağlanan Devlet Teşvikleri

Türkiye, yatırımcıların ihtiyaçlarını ve küresel dönüşüm dinamiklerini göz önünde bulundurarak çeşitli sektör, bölge ve ölçek bazlı özelleştirilmiş devlet destekleri sağlamaktadır.

a. Yeni Yatırım Teşvik Sistemi

a1. Proje Bazlı Teşvik Sistemi

• HIT-30 Programı: 30 milyar TL ve üzeri yatırım büyüklüğüne sahip, stratejik önemi yüksek ve Türkiye’nin ekonomik ve sosyal kalkınmasına büyük katkı sağlayacak yatırımlara yönelik özel destek programıdır. Bu program kapsamında, yatırımcılara geniş kapsamlı teşvikler ve kolaylaştırıcı önlemler sunulur.

a2. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar

a2.1. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi

• Teknoloji Hamlesi: Yüksek katma değerli, teknoloji yoğun yatırımlar desteklenir.
• Yerel Kalkınma Hamlesi: Bölgesel potansiyelleri değerlendiren yatırımlar desteklenir.
• Stratejik Hamle: Arz güvenliğini sağlayan, dışa bağımlılığı azaltan yatırımlar desteklenir.

a2.2. Sektörel ve Bölgesel Teşvik Sistemi

• Öncelikli Yatırımlar: Dijital dönüşüm, yeşil enerji ve yüksek teknoloji ürün üretimi desteklenir.
• Hedef Yatırımlar: Geniş kapsamlı sanayi, hizmet sektörü ve enerji yatırımları desteklenir.

b. Diğer Önemli Destekler

• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri (TGB): Ar-Ge gelirlerinde %100 vergi muafiyeti.
• Serbest Bölgeler: Kurumlar vergisi ve gümrük vergisi muafiyeti, kâr transferi serbestliği.
• İhracat ve Pazara Giriş Destekleri: Uluslararası fuar katılımı, marka tescil, lojistik, e-ihracat platformları gibi destekler.

c. Özel Uygulamalar

• Deprem Bölgesi ve Cazibe Merkezleri: 6. bölge kapsamında ek teşvikler sağlanır.
• Alt Bölge Desteği: OSB veya belirli ilçelerde yapılan yatırımlar için avantajlı prim desteği.
• Dijital ve Yeşil Dönüşüm Programları: Kaynak verimli ve sürdürülebilir yatırımlara yönelik özel teşvikler.

Türkiye’nin yeni yatırım teşvik sistemi, sadece maliyet desteği değil, yatırımcılar için stratejik ve sürdürülebilir rekabet avantajı da sunmaktadır. Başvurular 2030 yılı sonuna kadar devam edecektir.

5. Yatırım Yoluyla Vatandaşlık Programı (CBI)

Türkiye, yatırım yoluyla oturum şartı aranmaksızın vatandaşlık sunmaktadır. Avantajları arasında 110’dan fazla ülkeye vizesiz seyahat, ABD E-2 vizesi başvuru hakkı ve Türkiye’deki sağlık ve eğitim hizmetlerine erişim yer alır.

Yatırım Seçenekleri:

• Gayrimenkul: En az 400.000 USD’lik taşınmaz (3 yıl elde tutulmalı).
• Sabit Sermaye: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı onaylı 500.000 USD yatırım.
• İstihdam: En az 50 Türk vatandaşı çalıştırılması.
• Banka Mevduatı: 500.000 USD’lik 3 yıl vadeli mevduat.
• Devlet Tahvili: 500.000 USD değerinde, 3 yıl vadeli devlet iç borçlanma senedi.

Eş ve 18 yaş altı çocuklar başvuruya dahil edilebilir. Dil testi veya fiziki ikamet zorunluluğu yoktur.

6. Türkiye’de Yabancı Yatırımcıların Karşılaşabileceği Zorluklar

Olumlu yatırım ortamına rağmen aşağıdaki engellerle karşılaşılabilir:

• Dil Engeli: Resmi işlemler genellikle Türkçe yapılır. Tercüme gereklidir.
• Bürokrasi: Dijitalleşmeye rağmen bölgesel düzeyde gecikmeler yaşanabilir.
• İş Kültürü Farklılıkları: Güven temelli ve daha hiyerarşik bir yapı görülebilir.
• Kur Oynaklığı: TL’nin dalgalanması maliyet planlamasını zorlaştırabilir.
• Mevzuat Değişkenliği: Özellikle finans, enerji ve gayrimenkul alanlarında sık mevzuat güncellenmektedir.
• Vergi Uyum Süreci: Denetim ve bildirim süreçlerine tam uyum şarttır.
• Arazi Edinim Kısıtlamaları: Askeri bölgelerde veya köy arazilerinde sınırlamalar olabilir.

Sonuç

PKF İstanbul olarak, Türkiye’de yatırım yapmak isteyen yabancı girişimcilere pazar araştırmasından şirket kuruluşuna, teşvik başvurularından yasal uyuma kadar tüm süreçlerde rehberlik ediyoruz. Uzman danışmanlarımız, bürokrasiyi sadeleştirmenize, riskleri en aza indirmenize ve Türkiye’nin sunduğu avantajlardan azami ölçüde yararlanmanıza yardımcı olur.

PKF İstanbul’un sunduğu başlıca hizmetler:

• Şirket kuruluşu ve hukuki yapılandırma
• Vergi danışmanlığı ve finansal raporlama
• Teşvik başvuruları ve proje finans danışmanlığı
• Yatırım fizibilite ve pazar analizleri
• Uluslararası ticaret ve gümrük danışmanlığı
• Vatandaşlık ve gayrimenkul yatırımı rehberliği
• Bordro ve insan kaynakları uyum hizmetleri

Yerel bilgimizi uluslararası bakış açımızla birleştirerek Türkiye’deki iş ortamında güvenilir çözüm ortağınız olarak yanınızdayız.