Bilindiği üzere yayımlanan 7194 sayılı Kanun ile GVK madde 40/1., 5. ve 7. Bentleri ile GVK madde 68/4. ve 5. Bentlerinde yapılan değişikle, kiraladıkları veya iktisap ettikleri binek otomobillerin giderlerinin vergi matrahı tespit edilirken indirim olarak dikkate alınmasında kanuni sınırlamalar getirilmiştir.
Yayımlanan 324 No’lu GVK Tebliği ile bu kısıtlama tutarları 2024 yılı için aşağıdaki gibi yeniden belirlenmiştir:
7194 sayılı Kanun’un 13 ve 14’üncü maddeleri ile binek otomobillerin kira, amortisman, alım-satım ve idame giderlerine gelir (ticaret ve serbest meslek erbabı için) ve kurumlar vergisi bakımından kısıtlama getirilmişti.
Binek otomobillerde amortisman ve gider kısıtlamasına ilişkin düzenleme 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 7/12/2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Böylece; 2024 yılı hesap dönemi için;
- Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 26.000 TL’ye kadarlık kısmı ile binek otomobillerin iktisabına ilişkin KDV ve ÖTV toplamının en fazla 690.000 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.
- Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla % 70’i indirilebilecektir.
- Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 790.000 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 1.500.000 TL’yi aşan binek otomobillerin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı, gider yazılabilecektir.
|
Yıl |
Kira Gideri Sınırı (TL) |
KDV & ÖTV
Gider Yazma Sınırı (TL) |
Taşıt Gideri Sınırı (%) | Amortisman Olarak İndirim Konusu Yapılacak Tutar Sınırı (TL)
– (KDV & ÖTV Hariç) |
Vergilerin Maliyet Bedeline Eklendiği veya Binek Otomobilin İkinci El Olarak İktisap Edildiği Hallerde Amortisman Bazı Sınırı (KDV & ÖTV Maliyet, TL) |
| 2021 | 6.000,00 | 150.000,00 | 70% | 170.000,00 | 320.000,00 |
| 2022 | 8.000,00 | 200.000,00 | 70% | 230.000,00 | 430.000,00 |
| 2023 | 17.000,00 | 440.000,00 | 70% | 500.000,00 | 950.000,00 |
| 2024 | 26.000,00 | 690.000,00 | 70% | 790.000,00 | 1.500.000,00 |
Binek otomobillere ilişkin kiralama ve iktisap giderleri
Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 26.000 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.- Gider olarak dikkate alınabilecek tutar olan aylık kira bedelinin 2024 yılı için 26.000,00 TL kadarlık kısmı katma değer vergisi hariç bedeldir.
- 3065 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilememektedir.
- Bu kapsamda, binek otomobillerin kiralanması durumunda, kira bedellerinin Kanun maddesinde ilgili yıl için belirlenen azami tutarı aşması halinde, aşan kısma ait katma değer vergisi gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde ayrıca gider olarak dikkate alınmayacaktır.
Örnek 1: (XXX) Ltd Şti., 2024 hesap döneminde kiralamış olduğu binek otomobil için aylık KDV hariç 30.000-TL, kiralama bedeli ödüyor. KDV Tutarı 6.000 TL’dir. Bu durumda 2024 hesap döneminde dikkate alınacak tadadi sınırlar aşağıdaki gibi olacaktır.
| Aylık KDV Hariç Kira Bedeli | 30.000 |
| Gider Yazılacak Tutar | 26.000 |
| İndirim Konusu Yapılacak KDV (26.000*0,20) | 5.200 |
| KKEG Yazılacak Tutar (30.000 – 26.000) | 4.000 |
| İndirim Konusu Yapılamayacak KDV (4.000 * 0,20) | 800 |
- Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, günlük kiralama bedelinin hesaplanması suretiyle uygulanacaktır. Kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.
Örnek 2: (XX) A.Ş. 13/4/2024 tarihinde bir adet binek otomobil kiralamıştır. Kiralama sözleşmesine göre binek otomobilin günlük kiralama bedeli 1.000 TL olup, sözleşme süresi 10 gündür.
Kiralama 2024/Nisan ayı içinde yapıldığından, o yıl için belirlenen ve kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama gideri olan 26.000 TL, Nisan ayının gün sayısı olan 30’a bölünerek gider olarak dikkate alınabilecek günlük azami kiralama bedeli bulunacaktır.
| Günlük Binek Oto Kiralama | Hesaplama | Tutar (TL) |
| Kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecek azami günlük kiralama bedeli) | 26.000/30 | 866,66 |
| On günlük kiralama için safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek azami tutar | 866,66*10 | 8.666,66 |
| (XX) A.Ş tarafından KKEG olarak dikkate alınması gereken kiralama gideri) | 10.000-8.666,66 | 1.333,33 |
Binek otomobillerin iktisabına ilişkin giderler
- Binek otomobillerinin iktisabına ilişkin özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 2024 yılı için en fazla 690.000,00 TL’ye kadarlık kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.
Örnek 3: (X) A.Ş, 2024 yılında vergisiz satış fiyatı 800.000,00 TL olan bir binek otomobil satın almıştır. Söz konusu araca ait ÖTV’nin %100 ve KDV’nin %20 olduğu varsayımı ile aracın toplam tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır.
| Araç Bedeli: | 800.000,00 |
| ÖTV: (%100) | 800.000,00 |
| KDV: [(800.000,00 + 800.000,00)*0,20] | 320.000,00 |
| ÖTV ve KDV Toplamı: | 1.120.000,00 |
| Toplam Araç Bedeli: | 1.920.000,00 |
(X) A.Ş’nin ÖTV ve KDV tutarlarını doğrudan gider olarak dikkate almayı tercih etmesi durumunda gider olarak dikkate alınabilecek ÖTV ve KDV tutarı 690.000,00-TL olup; kalan 430.000,00 TL (=1.120.000,00– 690.000,00) KKEG olarak dikkate alacaktır.
| ALIŞ YEVMİYE KAYDI | |||
| Borç | Alacak | ||
| 254-TAŞITLAR- Binek Oto Azami Tutarı | 790.000,00 ₺ | ||
| 254-TAŞITLAR- Amortismanı KKEG olacak olan Tutar | 10.000,00 ₺ | ||
| 770-GYG (KDV-ÖTV) Azami Tutarı | 690.000,00 ₺ | ||
| 770-GYG- ÖTV ve KDV si KKEG OLARAK DİKKATE
ALINACAK Gider Tutarı |
430.000,00 ₺ | ||
| 102-BANKALAR | 1.920.000,00 ₺ | ||
| KDV-ÖTV GİDER KKEG KAYDI | |||
| . | Borç | Alacak | |
| 689-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (KKEG) | 430.000,00 ₺ | ||
| . | 770- GYG- (ÖTV ve KDV si KKEG OLARAK
DİKKATE ALINACAK Gider Tutarı) |
430.000,00 ₺ | |
- Özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedeli 790.000,00 TL’yi, söz konusu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde, amortismana tabi tutarı 1.500.000,00 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gider olarak dikkate alınabilecektir.
Hakeza mükellef amortisman yolu ile itfa yöntemini seçmesi durumunda, 3 no.lu örneğimizde, 2024 yılı için söz konusu KDV ve ÖTV hariç araç bedelinin 800.000,00-TL’lik kısmının 790.000,00-TL’lik kısmı amortisman yolu ile iktisap
edilebilecek olup, 10.000,00-TL için ayrılan amortismanlar kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınmayacaktır.
Örnek 4: X (A.Ş.) 15.06.2024 tarihinde vergisiz satış fiyatı 800.000,00 TL olan bir binek otomobil satın almıştır. Söz konusu araca ait ÖTV’nin %100 ve KDV’nin %20 olduğu varsayımı ile aracın toplam tutarı aşağıdaki şekilde olacaktır.
| Araç Bedeli: | 800.000,00 |
| ÖTV: (%100) | 800.000,00 |
| KDV: [(600.000,00 + 600.000,00)*0,20] | 320.000,00 |
| ÖTV ve KDV Toplamı: | 1.120.000,00 |
| KDV ve ÖTV Dahil Toplam Araç Bedeli: | 1.920.000,00 |
X (A.Ş) tarafından 2024 yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 1.500.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir.
| ALIŞ YEVMİYE KAYDI | |||
| Borç | Alacak | ||
| 254-TAŞITLAR- Binek Oto Azami Tutarı | 1.500.000,00 ₺ | ||
| 254-TAŞITLAR- Amortismanı KKEG olacak olan Tutar | 420.000,00 ₺ | ||
| 102-BANKALAR | 1.920.000,00 ₺ | ||
X (A.Ş.) tarafından 2024 yılında iktisap edilen binek otomobil için en fazla 1.500.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Buna göre mükellefin yıllar itibarıyla kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabileceği amortisman bedelleri aşağıdaki gibidir:
| YIL |
AMORTİSMAN TUTARI |
| 2024 |
175.000,00 |
| 2025 |
300.000,00 |
| 2026 |
300.000,00 |
| 2027 |
300.000,00 |
| 2028 |
300.000,00 + * 125.000,00 |
| Yıl | Yıllık Amortisman Tutarı (KIST Amortisman Hesabı Yapılır) | Azami Amortisman Tutarı | KKEG Olarak Dikkate Alınacak Amortisman Tutarı |
| 2024 | 224.000,00 ₺ | 175.000,00 ₺ | 49.000,00 ₺ |
| 2025 | 384.000,00 ₺ | 300.000,00 ₺ | 84.000,00 ₺ |
| 2026 | 384.000,00 ₺ | 300.000,00 ₺ | 84.000,00 ₺ |
| 2027 | 384.000,00 ₺ | 300.000,00 ₺ | 84.000,00 ₺ |
| 2028 | 544.000,00 ₺ | 425.000,00 ₺ | 119.000,00 ₺ |
| Toplam | 1.920.000,00 ₺ | 1.500.000,00 ₺ | 420.000,00 ₺ |
(*) Kıst amortisman uygulamasından dolayı binek otomobillerin aktife alındığı yılda gider konusu yapılamayan (300.000 TL – 175.000,00TL) 125.000,00 TL itfa süresinin son yılı olan 2028 yılında, o yıl için amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortismandan ayrı olarak safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
Binek otomobillerin satışı
Örnek 5: (Y) Ltd. Şti. 1/10/2024 tarihinde vergisiz fiyatı 2.000.000,00 TL olan bir adet binek otomobil satın almıştır. Söz konusu araç için mükellef tarafından ödenen özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarı toplamı.1.240.000,00 TL olup, mükellef tarafından binek otomobilin iktisabı için ödenen vergiler safi kazancın tespitinde tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmıştır.
Adı geçen mükellef söz konusu binek otomobili 2/1/2027 tarihinde KDV hariç 1.000.000 TL bedel karşılığında satmıştır.
| ALIŞ YEVMİYE KAYDI | |||
| Borç | Alacak | ||
| 254-TAŞITLAR- Binek Oto Azami Tutarı | 790.000,00 ₺ | ||
| 254-TAŞITLAR- Amortismanı KKEG olacak olan Tutar | 1.210.000,00 ₺ | ||
| 770-GYG (KDV-ÖTV) Azami Tutarı | 690.000,00 ₺ | ||
| 770-GYG- ÖTV ve KDV si KKEG OLARAK
DİKKATE ALINACAK Gider Tutarı |
550.000,00 ₺ | ||
| 102-BANKALAR | 3.240.000,00 ₺ | ||
| KDV-ÖTV GİDER KKEG KAYDI | |||
| Borç | Alacak | ||
| 689-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (KKEG) | 550.000,00 ₺ | ||
| 770- GYG- (ÖTV ve KDV si KKEG OLARAK
DİKKATE ALINACAK Gider Tutarı) |
550.000,00 ₺ | ||
Buna göre, işletme kayıtlarına vergisiz satış fiyatı üzerinden alınan binek otomobil için 2024 yılında en fazla 790.000 TL’ye isabet eden kısım için ayrılan amortisman, kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Mükellef kurum tarafından bu kapsamda yıllar itibarıyla ayrılan amortisman tutarları aşağıdaki gibidir:
| YIL |
AMORTİSMAN TUTARI |
| 2024 |
39.500,00 |
| 2025 |
158.000,00 |
| 2026 |
158.000,00 |
| 2027 |
158.000,00 |
| SATIŞ YILI VE GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ DİKKATE ALINARAK AYRILMIŞ BİRİKMİŞ AMORTİSMAN TUTARI (BİR ÖNCEKİ GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİ SONU İTİBARİYLE KÜMÜLATİF AMORTİSMAN TUTARI) |
900.000,00 ₺ |
| İktisap Yılında satıldıysa, satış ayı ile iktisap ayına kadar geçen tam ay süresi dikkate alınmıştır. | |
| Satış Anı İtibariyle Net Defter Değeri | 1.100.000,00 ₺ |
Diğer taraftan, mükellef kurum tarafından iktisap edilen binek otomobil için ödenen ve tercihen gider olarak dikkate alınan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarı toplamı olan 1.240.000,00 TL’nin 2024 yılı için azami 690.000 TL’si safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Söz konusu tutarı aşan kısım (1.240.000,00 TL – 690.000,00 TL) 550.000,00 TL kanunen kabul edilmeyen gider olarak mükellef kurumun 2024 hesap dönemi kurum kazancına ilave edilecektir.
Mükellef kurumun binek otomobilini 2027 yılında sattığında yapması gereken muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır (KDV ihmal edilmiştir):
|
SATIŞ YEVMİYE KAYDI |
|||
| Borç | Alacak | ||
| 102-BANKALAR | 1.000.000,00 ₺ | ||
| 257-BİRİKMİŞ AMORTİSMAN | 900.000,00 ₺ | ||
| 689-OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR | 100.000,00 ₺ | ||
| 254-TAŞITLAR | 2.000.000,00 ₺ | ||
- Mükelleflerin aktiflerinde yer alan binek otomobiller için amortismana esas bedelden daha fazla tutar üzerinden amortisman ayırmaları halinde, genel hükümlere göre ayrılan amortisman tutarı ile amortismana esas bedel üzerinden ayrılan amortisman tutarı arasındaki fark, kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak, o yıla ilişkin gelir veya kurumlar vergisi kazancına ilave edilecektir.
- Söz konusu binek otomobillerinin mükellefler tarafından satışı halinde ise ilgili yıllarda amortisman ayırma aşamasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave olunan tutarların toplamı mükelleflerce vergiye tabi olmayangelir olarak dikkate alınacak ve bu tutar, gelir veya kurumlar beyannamesinde “Diğer İndirimler” satırında gösterilmek suretiyle kazanç üzerinden indirim konusu yapılabilecektir.
Satışın Yapıldığı Yılın Gelir / Kurumlar Vergisi Beyannamesinde “Diğer İndirim” Satırında İndirim Olarak Dikkate Alınacak Tutar: 550.000,00
Binek otomobillere ilişkin tamir, bakım, yakıt ve benzeri cari giderler
- Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
- İşletmeye veya envantere dâhil olup ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerin giderleri sınırlandırılıp, bu sınırlama esas itibarıyla faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere binek otomobillerin giderlerini kapsıyor.
- Binek otomobillere ilişkin gider ifadesi sadece bakım onarım giderlerini değil aynı zamanda araçların yakıt, otopark, köprü ve yol geçiş giderleri, kredi faizi, sigorta giderleri dahil olmak üzere araçla ile ilgili tüm giderleri kapsıyor.
- Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14’üncü maddesi uyarınca, taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç binek otomobiller için ödenen MTV gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmiyor.
Örnek 6: Yapılan giderlerin işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmuyor.
| Gider Türü | Harcama Tutarı | KDV | Toplam Harcama |
| Yakıt | 15.000,00 | 3.000,00 | 18.000,00 |
| Otopark | 1.000,00 | 200,00 | 1.200,00 |
| Köprü Geçiş | 2.000,00 | 400,00 | 2.400,00 |
| Sigorta | 3.000,00 | 0 | 3.000,00 |
| Bakım/Onarım | 2.500,00 | 500 | 3.000,00 |
| Toplam | 23.500,00 | 4.100,00 | 27.600,00 |
Yukarıda yer verilen tabloya göre mükellefin gider olarak dikkate alabileceği tutar toplam harcamanın %70’i olan 16.450,00 TL (23.500,00*0,70) olacaktır. Kalan 7.050,00 TL’nin ise KKEG olarak dikkate alınması gerekiyor.
Diğer taraftan KDV Kanunu’nun 30/d maddesi uyarınca gelir ve kurumlar vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV’nin hesaplanan KDV’den indirilememesi nedeniyle toplam 3.690,00-TL tutarındaki KDV’nin de 2.870,00 TL’si (4.100,00*0,70) indirilecek KDV olarak dikkate alınabilecek, kalan kısım (1.230,00 TL) ise indirilemeyecek KDV olarak dikkate alınacaktır.
Finansal kiralama binek oto giderleri
- Finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobillere ilişkin, finansal kiralama konusu binek otomobillerin “Haklar” hesabında aktife alındığı dönemi izleyen dönemler için yapılan faiz giderlerinin mükellefler tarafından tercihen doğrudan gider olarak dikkate alınmak istenmesi halinde, bu giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
Örnek 7: Sigortacılık faaliyetiyle iştigal eden (T) A.Ş., 7/8/2024 tarihinde finansal kiralama yoluyla bir adet binek otomobil edinmiştir. Finansal kiralama sözleşmesine göre mükellef tarafından aylık ödenecek tutar 13.930 TL olup, sözleşme süresi 48 aydır. Sözleşme süresi sonunda binek otomobilin mülkiyeti mükellef kuruma geçecektir.
Buna göre, finansal kiralama yoluyla edinilen binek otomobil için ödenen aylık bedelin borç anapara ödemesi ve faiz ödemesi şeklinde ayrıştırılması gerekmekte olup, 2024 hesap dönemine ilişkin yapılan faiz ödemeleri, “Haklar” hesabında izlenen binek otomobilin maliyetine dahil olunacaktır.
Mükellef kurumun 2025 hesap dönemi başta olmak üzere izleyen hesap dönemlerine ilişkin yapacağı faiz ödemelerini doğrudan gider olarak dikkate almak istemesi halinde ise finansal kiralama kapsamındaki faiz giderlerinin %70’i kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabilecektir.
Kaynakça
- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
- 7194 sayılı Kanun
- 324 No’lu Gelir Vergisi Kanunu Tebliği
- https://www.turmob.org.tr/hesaplamalar/Binek-Oto-Gider-Kisitlama
- https://pkf.com.tr/binek-otomobil-gider-kisitlama-tutarlari-2023/
