Finansal tablolardaki bilgilere yönelik daha şeffaf, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bir sunum ihtiyacı ve finansal tablolarda kullanılan belirli finansal ölçütlerin standardizasyonu noktasında artan taleplere yanıt olarak yayınlanan UFRS 18 Finansal Tablolarda Sunum ve Açıklama (Presentation and Disclosure in Financial Statements) standardı, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından 9 Nisan 2024 tarihinde yayımlanarak UFRS Standartları seti içerisindeki yerini almıştır. Bu yeni standard, IAS 1 Presentation of Financial Statements (Finansal Tabloların Sunuluşu) standardının yerini alacak olup, yürürlük tarihi 01.01.2027 ve sonrasında başlayan yıllık raporlama dönemleridir.
Yeni standardın temel amacı nedir?
UFRS 18 standardının temel amacı, öncelikle gelir tablosuna odaklanarak şirketlerin sağladığı finansal bilgilerin netliğini ve karşılaştırılabilirliğini artırmak, gelir ve giderlerin kâr veya zarar tablosunda nasıl sınıflandırılacağı, hangi alt toplamların sunulacağı ve bilgilerin nasıl gruplandırılacağı gibi konularda daha kapsamlı bir yaklaşım ortaya koymaktır. Bununla birlikte ilgili standardın odaklandığı bir diğer husus, şirketlerin finansal performansının dipnotlarda yönetim tarafından belirlenmiş finansal ölçütlerle paydaşlara aktarılmasıdır. Yönetimin ilgili finansal performansa yönelik bakış açısını raporlamayı esas alan UFRS 18, bu bakımdan daha detaylı bir raporlama yaklaşımını ortaya koyuyor.
Yeni standart ne gibi yenilikler getiriyor?
Yeni standartta, kâr veya zarar tablosunun sunumu (ara kalemler ve alt toplamlar) ile ilgili hükümlere, önemlilik yargısına bağlı olarak birleştirme ve ayrıştırma hükümlerine ve yönetimin tanımladığı performans ölçütlerinin açıklanması ile ilgili hükümlere yer verilerek finansal tablolarda ve dipnotlarda sunulan bilgilerin niteliği artırılmak istenmiştir.
UFRS 18’in içerik olarak IAS 1’den farklılaştığı hükümler nelerdir?
- UFRS 18.15 ile UFRS 18.24 arası paragraflarda ‘Temel Finansal Tabloların ve Dipnotların İşlevi’ ile ifade edilen maddeler eklenmiştir. Bu maddelerde aşağıdaki hususlar yer alıyor:
- Önemli hususların finansal tablolarda sunulması ya da dipnotlarda açıklanması hususu açıklığa kavuşturulmuştur.
- Finansal tablolarda, finansal tablo kullanıcılarının temel finansal tablolarda sunulacak bilgilerden hareketle işletme ile ilgili genel bir görüş oluşturabilmesine olanak sağlayacak düzeyde asgari bilgiye yer verilmesi gerektiği hükmü getirilmiştir.
- Dipnotlarda, temel finansal tablolarda sunulan ilave kalemlerin anlaşılmasını sağlayacak bilgilerin ve temel finansal tabloların amacına ulaşabilmesi için gerekli ilave bilgilerin açıklanması gerektiği ifade edilmiştir.
- UFRS 18.41 ile UFRS 18.43 arası paragraflar ‘Birleştirme ve Ayrıştırma’ olarak ifade edilen maddeler ve UFRS 18’in birleştirme ve ayrıştırma konusunda getirdiği yeni yaklaşım bu maddelerle açıklanmıştır. Bu maddelerde aşağıdaki hususlar yer alıyor:
- Standartlarda yer alan birleştirme ve ayrıştırma ilkelerine aykırı hareket etmeyecek şekilde, ortak karakteristiklere göre birleştirme yapılması gerektiği, farklı karakteristiklerin ise ayrıştırılması gerektiği ifade edilmiştir. Ayrıca, birleştirilen ve ayrıştırılan her bir finansal tablo kalemi için dipnotlarda önemli hususların açıklanması gerektiği, böylece önemli bilgilerin gizlenmesinin önüne geçilebileceği belirtilmiştir.
- Önemli olmakla birlikte ayrıştırılamayan bilgilerin mutlaka dipnotlarda açıklanması gerektiğine işaret edilmiştir.
- Birleştirme ve ayrıştırma sonucunda ortaya çıkan kalemlerin ne anlama geldiklerinin de açıklanması istenmiştir. Ayrıca, birleştirme ve ayrıştırmanın nasıl yapıldığı konusu da dipnotlarda izah edilmesi gerekli kılınmıştır.
3. UFRS 18.47 ile UFRS 18.85 arası paragraflar ‘Kâr veya Zarar Tablosunun Yapısı ve İçeriği’ ile ilgili olarak yeni düzenlemeleri içerecek şekilde yeniden tasarlanmıştır. Bölümde yer alan maddeler kâr veya zarar tablosundaki gelir ve giderler beş farklı kategoride sunulmasını gerektiriyor. Buna göre; işletme faaliyeti kategorisi, yatırım faaliyeti kategorisi, finansman faaliyeti kategorisi, gelir vergileri kategorisi ve durdurulan faaliyetler kategorisi kâr veya zarar tablosunun ana kategorilerini oluşturuyor. Bu kategoriler aşağıdaki gibi ele alınıyor:
Gelir ve giderler işletme, yatırım ve finansman faaliyetleri bazında kategorilere ayrılırken işletmenin belirli bir ana iş faaliyetinde bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi gerekiyor. Belirli ana iş faaliyeti olarak kastedilenler, belirli varlıklara yatırım yapılması (varlık yatırımı) ve müşterilere finansman sağlanması şeklinde ele alınıyor.
- Dipnot açıklamaları içerisinde yer alacak şekilde UFRS 18.121 ile UFRS 18.125 arası paragraflara ‘Yönetimin Tanımladığı Performans Ölçütleri’ eklenmiştir. Yönetimin tanımladığı performans ölçütleri (MDPM), finansal tablolar dışında finansal tablo kullanıcılarıyla olan iletişimin geliştirilmesi ve işletmelerin finansal performansının belirli noktalarına ilişkin yönetimin görüşünün ortaya konulması amacını taşıyor. UFRS 18 kapsamında, düzeltilmiş kâr, düzeltilmiş faaliyet kârı ve düzeltilmiş FVÖK, IAS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü standardı kapsamında amortisman, itfa ve değer düşüklüğü öncesi faaliyet kârı gelir ve giderlerin alt toplamları bağlamında birer MDPM örneğidir.
Sonuç olarak…
01.01.2027 ve sonrasındaki yıllık raporlama dönemleri itibarıyla UFRS 18’in yürürlüğe girerek uygulanmaya başlanmasıyla finansal tablolarda sunulan ve dipnotlarda açıklanan finansal performansın finansal tablo kullanıcılarına çok daha etkili bir biçimde iletilebileceği görülüyor. Bu bağlamda, UFRS 18’den beklenen faydalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- İhtiyaca uygunluk kapsamındaki önemli bilgilerin gerek finansal tablolardaki alt toplamlarda gerekse dipnotlarda açık ve anlaşılır bir biçimde sunulabilmesi sağlanacaktır. Böylelikle, finansal tablo kullanıcıları ile olan iletişim yolu güçlendirilecektir.
- Kâr veya zarar tablosundaki faaliyet bazlı bölümleme, performansın kaynağının anlaşılabilmesi adına daha yararlı olacaktır. Bu durum, gelecek performans beklentileri ile ilgili öngörülerin daha isabetli bir biçimde yapılabilmesine olanak sağlayacaktır.
- Ana işletme faaliyet itibarıyla farklı işletmelerin detaylı kâr veya zarar tablosu sunumu yapabilmeleri olanaklı hale gelecektir. Böylelikle farklı işletmeler arasında daha doğru ve etkili performans karşılaştırmaları yapılabilecektir.
- Yönetimin performans göstergesi olarak sunmayı amaçladığı bilgilerin finansal tablolar dışında izah edilebilmesi imkânı oldukça genişletilmiştir. Yönetimin tanımladığı performans ölçütleri kar veya zarar tablosunda sunulan performansın daha iyi anlaşılmasına olumlu yönde katkı sağlayacaktır.
