-
Giriş
Şirketler ithal edecekleri makine teçhizat ve diğer malların alımında kullanılmak üzere genellikle söz konusu malları satın aldıkları özel firmalardan, kredi kuruluşlarından veya yurt dışındaki mukim ortaklarından kredi kullanmaktadırlar.
Özellikle ülkemizde yatırım yapan, üretim faaliyetinde bulunan ve büyüme odaklı yabancı kuruluşlar söz konusu yatırımın finansmanı için ortaklarından kredi alma yoluna gitmektedirler
Yazımızda, Türkiye’de kurulu şirketlerin yurt dışı mukimi ortağından borç almak istemesi halinde karşısına çıkacak mevzuat ve mali yükümlülüklerini kurumlar vergisi, katma değer vergisi ve damga vergisi açısından değerlendireceğiz.
-
Kredi Kullanımına İlişkin Düzenleme
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın 17’nci maddesi uyarınca, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından kredi temin etmeleri, bu kredileri bankalar aracılığıyla kullanmaları kaydıyla serbesttir.
-
Kurumlar Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ’nun 3/2 maddesinde, Kanun’un 1’inci maddesinde sayılan kurumlardan kanuni ve iş merkezlerinin her ikisi de Türkiye’de bulunmayanların sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden dar mükellefiyet esasında vergilendirilecekleri, 30’uncu maddesinde, dar mükellefiyete tabi kurumların Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratları üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından % 15 oranında vergi kesintisi yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
2009/14593 sayılı BKK’nın 1.maddesinin (5) numaralı bendinde, her nevi alacak faizlerinden yapılacak vergi kesintisi oranları belirlenmiş olup söz konusu bendin; (a) alt bendiyle yabancı devletler, uluslararası kurumlar veya yabancı bankalardan ya da bulunduğu ülkede mutad olarak kredi vermeye yetkilendirilmiş olup sadece ilişkili bulunduğu kurumlara değil tüm gerçek ve tüzel kişilere kredi veren kurumlardan alınan her türlü krediler için ödenecek faizlerden yapılacak tevkifat oranı (katılım bankalarının kendi usullerine göre yurt dışından sağladıkları fonlar ve benzeri kaynaklar için ödedikleri kâr payları dahil) % 0, (ç) alt bendiyle de diğer alacak faizi ödemeleri üzerinden yapılacak tevkifat oranı % 10 olarak belirlenmiştir.
Bu düzenlemeler ışığında, kredi veren yurt dışı mukimi firmanın, sadece ilişkili bulunduğu kurumlara değil tüm gerçek ve tüzel kişilere kredi veren bir kurum olması ve ilgili ülke mevzuatı gereğince banka veya kredi vermeye yetkili kuruluş olduğunun tevsiki şartıyla, bu kuruma ödenecek faizler üzerinden % 0 oranında; aksi halde ise %10 oranında vergi kesintisi yapılması gerekmektedir.
-
Transfer Fiyatlandırması Yönünden Değerlendirilmesi
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12’nci maddesinde belirtildiği üzere “Kurumların, ortaklarından veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan veya dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır.” hükmü yer almaktadır.
Bu doğrultuda, şirket ortaklarından ve ortaklarla ilişkili kişilerden bir takvim yılı içerisinde alınan borçların şirket öz sermayesinin üç katını aşan kısmı örtülü sermaye kapsamında değerlendirilecektir
Yurtdışında mukim grup firmasından alınan kredinin örtülü sermaye olarak değerlendirilmesi durumunda, örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar olarak kabul edilecektir.
Dar mükellef kurumlara yapılan kar dağıtımı genel olarak mevzuatımız uyarınca %15 oranında vergi kesintisine tabidir. Ancak, yurtdışındaki grup şirketinin bulunduğu ülke ile Türkiye arasında Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının olup olmadığı kontrol edilmelidir, şayet bu çerçevede daha düşük oranda stopaj mümkün olabilmektedir.
-
Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi
3065 sayılı KDV Kanunu’nun; 1/1. maddesinde; ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetlerin, 1/2. maddesinde, her türlü mal ve hizmet ithalinin KDV’ye tabi olduğu, 9/1. maddesinde; mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, iş yerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması halinde, vergiye tabi işlemlere taraf olanların verginin ödenmesinden sorumlu tutulacağı, 17/4-e maddesinde, BSMV kapsamına giren işlemler ve sigorta aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine ilişkin işlemlerinin KDV’den istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.
KDV Genel Uygulama Tebliği’nin “Banka ve Bankerlik İşlemleri” başlıklı II-F/4.5.1 bölümünde;
Banka ve sigorta muameleleri vergisinin konusunu, banka ve sigorta şirketlerinin Finansal Kiralama Kanununa göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine aldıkları paralar oluşturmakta; bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine almış oldukları paralar da aynı verginin kapsamına girmektedir. Bu işlemler Kanunun (17/4-e) maddesi ile KDV’den istisna edilmiştir.
Türkiye’de BSMV’ye tabi tutulmamış olan yurt dışı kredi işlemlerinin mahiyet itibarıyla BSMV’ye tabi olan yurt içi bankacılık hizmetlerinden farksız olduğu açıktır. Dolayısıyla, yurt dışı kredi işlemlerinde de Kanun’un (17/4-e) maddesi hükmü uyarınca KDV hesaplanmaz.” denilmektedir.
Söz konusu Tebliğ’in “İkametgahı, İşyeri, Kanuni Merkezi ve İş Merkezi Türkiye’de Bulunmayanlar Tarafından Yapılan İşlemler” başlıklı I-C/2.1.2.1 bölümünde ise tevkifata ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
Dolayısıyla; yurt dışında yerleşik firmanın kredi verme işlemi/işlemleri dolayısıyla faaliyette bulunduğu ülke mevzuatına göre kredi kuruluşu olarak kabul edilmesi durumunda söz konusu işlem mahiyeti itibarıyla BSMV’nin kapsamında değerlendirileceğinden yurt dışı kredi kullanımı, Kanun’un 17/4-e maddesi gereğince KDV’den istisna olacaktır.
Kredi veren şirketin kredi verme işlemi/işlemleri dolayısıyla faaliyette bulunduğu ülke mevzuatına göre kredi kuruluşu olarak kabul edilmemesi durumunda ise kredi verme işleminin mahiyet itibarıyla da BSMV’nin konusu dışında değerlendirileceğinden kredi üzerinden hesaplanan faiz tutarları KDV Kanunu’nun 1/2. maddesine göre KDV’ye tabi olacaktır.
Faiz tutarları üzerinden hesaplanan KDV’nin ise Kanun’un 9. maddesi gereğince faiz ödeyen şirket tarafından sorumlu sıfatıyla 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.
-
Damga Vergisi Yönünden Değerlendirme
488 Sayılı Damga Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde, bu Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, 9 uncu maddesinde ise bu kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisinden müstesna olacağı hükme bağlanmıştır.
Mezkur Kanuna ekli damga vergisinden istisna edilen kağıtların yer aldığı (2) sayılı tablonun “IV. Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (23) numaralı fıkrasında, “Bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ile geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kâğıtlar”ın damga vergisinden istisna olacağı hüküm altına alınmıştır.
Bankalar ve özel finans kuruluşlarınca; kullanımına aracılık edilen kredilerin yurt dışı kredi kuruluşlarından sağlandığının belirtildiği durumlarda, kredi kuruluşunun yurt dışı kredi kuruluşu olup olmadığı konusunda karar verilememesi halinde, borç alan kuruluştan, kredi aldığı kuruluşun kendi ülke mevzuatına göre kredi vermeye yetkili kuruluş olduğunun, diğer bir ifadeyle, yurt dışı kredi kuruluşunun faaliyette bulunduğu ülke mevzuatına göre ödünç para verme işi ile uğraştığının, borç vermeye yetkili olduğunun tevsiki istenecektir.
Söz konusu tevsik işlemi için kredi veren kuruluşun kendi ülke resmi makamlarından almış olduğu, kredi kullandırmaya yetkili olduğuna dair belgenin, bu ülkede bulunan ülkemizin büyükelçilikleri veya konsoloslukları ya da ekonomi müşavirleri tarafından onaylanmış örneğini işleme aracılık eden bankaya ibraz etmeleri gerekmektedir.
Bu sebeple, yurt dışı mukimi firmadan kredi kullanımında, söz konusu firmanın ve kredi veren kurumun kredi vermeye yetkili kuruluş olduğunun tevsik edilmesi halinde, söz konusu kredi sözleşmesine damga vergisi istisnasının uygulanması mümkün bulunmaktadır.
-
Sonuç
Yurtdışı grup şirketlerinden kredi kullanımı, banka yahut kredi kuruluşlarına ödenecek olan faiz ve benzeri yükler olmadan, grup şirketinin sahip olduğu nakit fazlasının etkin kullanımını sağlasa da, söz konusu bu kredilerin, Kurumlar Vergisi Tevkifatı, Katma Değer Vergisi ve damga vergisi yükü taşıyacağı unutulmamalıdır.
