Kurumların yatırım fonlarına ilişkin gelirlerinden elde ettikleri kazançlarına önemli vergi istisnaları sağlanmaktadır. 2022 yılında yapılan düzenlemeyle girişim sermayesi fonlarına öteden beri uygulanmakta olan istisnanın kapsamı genişletilmiş ve diğer yatırım fonlarınadan elde edilen kazançlara da önemli istisnalar sağlanmıştır.
Girişim Sermayesi Fonlarına Sağlanan Kurumlar Vergisi Avantajı
Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım fonu katılma payları ile girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler kurumlar vergisinden istisnadır.
Ayrıca, kurumların değerleme günü itibariyle bilançolarında yer alan girişim sermayesi yatırım fonlarına ilişkin değerlemelerden kaynaklanan kazançlar da kurumlar vergisinden istisnadır. Dolayısıyla, dönemsel getiri olarak da elde edilse değerleme kazancı olarak da ortaya çıksa girişim sermayesi yatırım fonundan elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.
İlaveten, kurumların fon paylarını GSYF’ye iadesinde (fon’a geri satış) ortaya çıkan kazançlara iştirak kazançları istisnası uygulanır. Katılma belgelerinin 3. kişilere satışı halinde 2 yıldan beri bilançoda olması şartıyla satış kazancının %75’i kurumlar vergisinden istisnadır. Bunun için satış kazancının 5 yıl boyunca ortaklara dağıtılmaması ve özel bir fon hesabında tutulması şarttır.
Bu kazanç istisnalarına ilave olarak, matrahtan indirim imkanı tanıyan bir düzenlemede Vergi Usul Kanunun 325 ve Kurumlar Vergisi Kanunun 10/g maddelerinde yer almaktadır. Buna göre; girişimciliğin teşvik edilmesi amacıyla; gelişme potansiyeli taşıyan ve kaynak ihtiyacı içerisinde olan girişimci şirketlere kaynak tahsisinde vergi avantajı söz konusudur.
Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemelerine tabi olarak Türkiye’deki Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarından katılma paylarının satın alınmasında; kurumlar, yıllık vergi matrahının %10’ununa kadar “girişim sermayesi fonu” olarak ayırabilmekte ve dönem karından fona ayrılan bu tutar kurumlar vergisi matrahından düşülebilmektedir.
İstisnadan yararlanmak için fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına yatırım yapılması gerekmektedir. Ayrıca, bu yatırımların daha sonra satılması halinde de 6 ay içinde yine aynı mahiyetteki Girişim Sermayesi Yatırım Fonlarına yeniden yatırım yapılmalıdır. Aksi halde başlangıçta sağlanan vergi teşviki, şartların kaybedildiği dönemde gecikme faizi ile birlikte cezasız olarak geri ödenir.
Diğer Yatırım Fonlarına Sağlanan Kurumlar Vergisi Avantajı
15.04.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7394 sayılı yasa ile yatırım fonları katılma payı iktisap eden şirketler için kurumlar vergisi istisnası getirilmiştir. Düzenleme 2022 yılından itibaren yürürlüğe girmiştir. Buna göre; tam mükellefiyete tabi diğer yatırım fonu katılma paylarından elde ettikleri kâr payları ile katılma paylarının fona iadesinden doğan gelirler kurumlar vergisinden istisnadır. Ayrıca, kurumların bilançolarında yer alan bu varlıklar için dönem sonlarında yapacakları değerleme işlemlerinden doğan kazançlar da kurumlar vergisinden istisnadır.
Vergi istisnası, bilançolarında yatırım fonu katılma belgesi bulunan kurumlar vergisi mükellefi olan tüm şirketlere tanınmaktadır. Buna göre yatırım fonu katılma belgesi alan şirketlerce;
- Katılma paylarının fona iadesi suretiyle elde edilen kazançlar ile kar payları,
- Katılma paylarının dönem sonu değerlenmesinden kaynaklanan kazançlar
kurumlar vergisinden istisna olacaktır.
- Ayrıca, kurumların yatırım fonu katılma belgelerini 3. kişilere satması halinde de 2 yıldan fazla elde bulundurulması şartıyla ortaya çıkan kazancın %75’i kurumlar vergisinden istisna olacaktır. Uygulamada sık karşılaşılmamakla birlikte, katılma paylarının fona geri satışı yerine 3. kişilere satışı da mümkündür. Özellikle gayrimenkul ve girişim sermayesi fonlarında bu tarz bir satış görülebilmektedir.
İstisna, portföyünde sadece TL varlıklar bulunan yatırım fonları için geçerlidir. Portföyünde döviz, altın vb gibi varlıkları olan yatırım fonları kapsam dışındadır. Bu çerçevede, kurumların TL cinsi “Hazine bonosu, tahvil, özel sektör şirket bonoları gibi menkul kıymetlere” doğrudan yatırım yapmak yerine, yatırım fonları aracılığıyla yatırım yapmaları önemli kurumlar vergisi avantajı getirecektir. Zira şirket bilançolarındaki Hazine bonosu, özel şirket tahvil ve bonoları ile sabit getirili benzeri ürünlerden elde edilen gelirler kurumlar vergisine tabi iken, portföyü bu kıymetlerden oluşan yatırım fonlarından sağlanacak gelirler vergiden istisnadır. Dolayısıyla bu ürüne yatırım yapan şirketlerin efektif vergi yükü azalacaktır. Vergi istisnasının, kazançları faiz, kâr payı, menkul kıymet satış geliri gibi pasif nitelikli gelirlerden oluşan kurumların bu istisnadan önemli avantajlar sağlaması beklenmektedir.
Burada önem arz eden bir diğer nokta, girişim sermayesi yatırım ortaklığı dışındaki diğer yatırım ortaklıklarından (örneğin gayrimenkul yatırım ortalıklarından) elde edilen kâr paylarına yönelik bir düzenleme yapılmadığı için bu ortaklıkların kâr paylarına mevcut durumda olduğu gibi istisna uygulanamayacak olmasıdır.
Buna göre, örneğin gayrimenkul yatırım ortaklıklarından elde edilen kâr payları için mevcut vergileme devam ettiğinden, yani bu gelirler elde eden kurumlar nezdinde kurumlar vergisine tabi tutulduğundan gayrimenkul yatırım fonları, gayrimenkul yatırım ortaklıklarına nazaran daha avantajlı bir ürün haline gelmiştir.
Sonuç
Girişim sermayesi yatırım fonlarına öteden beri sağlanan kurumlar vergisi avantajları tüm yatırım fonlarına sağlanacak şekilde revize edilmiş olup girişim sermayesi yatırım fonlarının da sahip olmadığı “değerlemelerden kaynaklı kazanç istisnası” diğer tüm yatırım fonlarını da kapsayacak şekilde ilk kez 2022 yılında mevzuatımıza girmiştir.
Dolayısıyla yatırım fonu katılım belgelerinden elde edilen tüm kazançlar kurumlar vergisi mükellefleri bakımından kurumlar vergisinden istisnadır. Ancak girişim sermayesi yatırım fonları dışındaki diğer fonların bu istisnadan yararlanabilmesi için fonun TL cinsi varlıklara yatırım yapması gerekmektedir.
