Türk Ticaret Kanunu’na göre Türkiye’de beş farklı şirket türü bulunmaktadır. Bunlar;
- Anonim şirket
- Limited şirket
- Kollektif şirket
- Komandit şirket
- Kooperatif şirket
Anonim şirket ve Limited şirket Türkiye’de en yaygın görülen şirket türleridir. Yaklaşık olarak tüm şirketlerin %82’si limitet şirket iken, %13’ü anonim şirket, % 4’ü kooperatiftir. Kollektif ve komandit şirketlerin toplamı ise yaklaşık %1 civarındadır.
Anonim Şirketlerin Pay Devri;
-
Kurumlar Vergisi Açısından Durum;
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin 1/e bendi uyarınca, kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak payları ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetlerin satışından doğan kazançların %75’lik kısmı kurumlar vergisinden müstesnadır.
-
Gelir Vergisi Açısından Durum;
Pay senetlerinin paylarının devri ile elde edilecek kazançlar ile ilgili istisna Gelir Vergisi Kanunu’nun 81. ve Geçici 56. maddelerinde belirtilmiştir. Buna göre;
Anonim şirketler açısından pay senedi basımında G.V.K.’nun Geçici 56.Maddesinin D bendinin l. bendi, “İvazsız olarak iktisap edilenler hariç olmak üzere; pay senetlerinin iktisap tarihinden başlayarak üç ay içinde veya iktisaptan evvel elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar ile diğer menkul kıymetlerin (menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgeleri hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar. ” demektedir.
Pay senetlerinin 2 yıldan fazla süre elde bulundurulmasından elde edilen kazançlar istisnaya uygulanarak vergilendirilmektedir. Buradan da anlaşılacağı üzere anonim şirketler, pay senedi bastırmaları durumunda vergi bakımından çok önemli bir avantaj elde eder.
-
Türk Ticaret Kanunu Açısından Durum;
Pay senetlerin bastırılması TTK’da 486’nın 2. ve 3. Fıkralarında şöyle geçmektedir;
II – Pay senedi bastırılması
MADDE 486- (1) Şirketin ve sermaye artırımının tescilinden önce çıkarılan paylar geçersizdir; ancak, iştirak taahhüdünden doğan yükümlülükler geçerliliklerini sürdürür.
(2) Paylar hamiline yazılı ise yönetim kurulu, pay bedelinin tamamının ödenmesi tarihinden itibaren üç ay içinde pay senetlerini bastırıp pay sahiplerine dağıtır. Yönetim kurulunun hamiline yazılı pay senetlerinin bastırılmasına ilişkin kararı tescil ve ilan edilir, ayrıca şirketin internet sitesine konulur. Pay senedi bastırılıncaya kadar ilmühaber çıkarılabilir. İlmühaberlere kıyas yoluyla nama yazılı pay senetlerine ilişkin hükümler uygulanır.
(3) Azlık istemde bulunursa nama yazılı pay senedi bastırılıp tüm nama yazılı pay senedi sahiplerine dağıtılır.
Ayrıca hamiline yazılı hisse payları için Merkezi Kayıt Kuruluşuna ’da (MKK) bildirilmesi zorunlu kılınmaktadır. MKK sitesinde aşağıdaki açıklamaya yer verilmiştir.
“31/12/2020 tarih ve 31351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun” (TTK) 486 ve 489 uncu maddelerine eklenen 30 ve 31. maddeleri uyarınca, 1 Nisan 2021 tarihi itibarıyla; 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 13 üncü maddesi uyarınca, payları kayden izlenen şirketler dışında kalan anonim şirketlerin hamiline yazılı pay sahipleri ile sahip oldukları paya ilişkin bilgiler, senetler pay sahiplerine dağıtılmadan önce Kuruluşumuza bildirilmektedir. Söz konusu pay sahibi ve pay bilgileri, hamiline pay bastırmış olan şirketlerin Merkezi Sicil Kayıt Sisteminde (MERSİS) tanımlanmış olan şirket temsilcileri tarafından Kuruluşumuzca oluşturulan Hamiline Pay Kayıt Sistemi (HPKS)’ne elektronik yöntemle kaydedilmektedir.”
Mali İdare Açısından Durum;
Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi açısından kanun maddelerin de istisna şartları belirtilmiştir. GVK’ya göre istisnalar hariç olmak üzere, menkul kıymetlerin satışından elde edilen kazanç değer artış kazancı olarak gelir vergisine tabi. Pay senetlerin satışından ele edilen kazanç da değer artış kazançları olarak değerlendirilmektedir. Bu kazançların satışından elde edilen gelirin vergiye tabi olup olmadığı hisse senetlerinin elde ediniş tarihi açışından önem arz etmektedir. Kuruluşu Anonim Şirket olarak yapılmış olan şirketlerde iktisap tarihi ve basım tarihleri net olarak tespit edilmektedir.
Fakat tereddüt yaşanan olan konu nevi değiştirerek Anonim Şirket olan şirketlerde yaşanmaktadır. Son zamanlarda mali idare 2018 yılına kadar verdiği görüşünün aksine görüş bildirmektedir. 2018 dönemine kadar verilen örnek özelge;
TARİH : 01.02.2011
SAYI : B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK-19-83
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
KONU : Tür değiştiren limited şirketin ortaklarının, bu tür değişikliği sonucu anonim
şirketten elde edecekleri hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak hangi tarihin esas alınacağı Hk.
İLGİ: …
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, … Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün … vergi kimlik numarasında kayıtlı mükellefi olduğunuzu ve limited şirket statüsüne sahip şirketinizin nevi değişikliği yoluyla anonim şirkete dönüşeceğini belirterek, söz konusu nevi değişikliği nedeniyle şirket ortaklarınızın anonim şirketten alacakları hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak hangi tarihin esas alınacağı hususunda Başkanlığımız görüşünü sormaktasınız.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu açısından şirketlerde nevi değişikliği devir hükmünde olduğundan, nev’i değişikliğinin Kurumlar Vergisi Kanununun 19 uncu ve 20. maddeleri kapsamında yapılması halinde, limited şirketin ortaklarına verilecek anonim şirkete ait hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak, ortaklarınızın nevi değiştiren limited şirketin sermayesine iştirak ettikleri tarihin dikkate alınması gerekmektedir.
2018 döneminden sonra verilen örnek özelge;
Sayı: 38418978-120[Mük80-16/14]-63676
Tarih 28/02/2017
ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Konu : Hisse Senetlerinin İktisap Tarihi Hk.
İlgi : 27.12.2016 tarihli özelge talep formunuz.
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda ………………. Vergi Dairesi Müdürlüğünün …………. vergi kimlik numaralı mükellefi ……………. Temsilcilik ve Ticaret A.Ş.’nin 1986 yılında kurulduğu, 31/08/2016 tarihinde ortaklara isabet eden hisse payını temsil etmek üzere hisse senedi bastırdığı ve söz konusu hisse senetlerinin satılması durumunda hisse senetlerinin iktisap tarihi olarak ortaklık hisselerinin iktisap tarihi olan 1986 yılının mı yoksa hisse senetlerinin bastırıldığı 31.08.2016 tarihinin mi dikkate alınacağı hususunda tereddüt oluştuğu belirtilerek konu hakkında Başkanlığımızdan görüş talep etmektesiniz.
…
Dolayısıyla, 31/08/2016 tarihinde iktisap edilen söz konusu hisse senetlerinin iki yıldan fazla süre elde tutulduktan sonra elden çıkarılmasından kazanç doğması durumunda, bu kazançlar değer artışı kazancı olarak dikkate alınmayacak ve vergiye tabi tutulmayacaktır. Sahibi olduğunuz hisse senetlerinin iki yıldan daha az bir süre elde tutularak satılması durumunda ise elde edeceğiniz kazancın değer artışı kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim.
Sayı:62030549-120[Mük.80-2017/386]-154561
Tarih:14.02.2018
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Konu:Nevi değişikliği dolayısıyla anonim şirkete dönüşen şirkette nevi değişikliği nedeniyle
ortaklara verilen hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, hisselerine sahip olduğunuz ………………… Ltd. Şti.’nin 10.11.2003 tarihinde tescil edilerek kurulduğu, söz konusu limited şirketin 01.12.2015 tarihinde nevi değişikliği yaparak anonim şirkete dönüştüğü ve unvanının ………………. A.Ş. olduğu, 10.05.2017 tarih ve 2017/2 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile sahip olunan tüm hisseler için hisse senedi bastırıldığı, bahse konu hisse senetlerinin satışa konu edilmesi durumunda söz konusu hisse senetlerinin ilk iktisap tarihi olarak limited şirketin kuruluş tarihi olan 10.11.2003 tarihinin mi, nevi değişikliğinin gerçekleştiği 01.12.2015 tarihinin mi, yoksa hisse senetlerinin bastırıldığı 10.05.2017 tarihinin mi dikkate alınacağı hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup konu hakkında Başkanlığımız görüşleri aşağıda açıklanmıştır.
…
Yukarıdaki hüküm ve açıklamalara göre; ortağı bulunduğunuz limited şirkete ait ortaklık hakkınız, anonim şirkete dönüşmesinden sonraki bir tarihte (10.05.2017 tarihinde) hisse senedi çıkarılmak suretiyle hisse senedine bağlanmış olduğundan, sahip olduğunuz hisse senetlerinin satışının değer artış kazancı kapsamı dışında değerlendirilmesinin tespitinde, iktisap tarihi olarak şirket hisse senetleri üzerinde tasarruf hakkına sahip olduğunuz (hisse senetlerinin bastırıldığı) 10.05.2017 tarihinin esas alınması gerekmektedir.
Sonuç;
Bu itibar ile kanunlar ışığında ve mali idarenin görüşlerini özetlemek gerekir ise, Anonim Şirket pay devirlerinde gerekli şartlar sağlanması takdirde kazanç istisnasından faydalanmak mümkündür. Ancak bu kazanç istisnasından faydalanmak için pay senetlerinin bastırılması büyük önem taşımaktadır.
